Doanh nghiệp xã hội và vai trò trong phát triển bền vững

Bạn có từng nghe đến thuật ngữ "doanh nghiệp xã hội" (DNXH) nhưng không biết chính xác nó là gì và hoạt động như thế nào? Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá một cách chi tiết về doanh nghiệp xã hội, từ cơ bản đến các chi tiết từ A đến Z.

1. Doanh Nghiệp Xã Hội Là Gì?

Khái Niệm Cơ Bản

Doanh nghiệp xã hội là một hình thức tổ chức kinh doanh được thành lập với mục tiêu chính là giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường, đồng thời mang lại lợi ích cho cộng đồng. Mặc dù khái niệm này chưa được quy định cụ thể trong pháp luật Việt Nam, nhưng có thể hiểu rằng DNXH sử dụng lợi nhuận để tái đầu tư vào các hoạt động xã hội, thay vì chia sẻ cho các cổ đông.

Các Mô Hình Doanh Nghiệp Xã Hội Hiện Nay

Có ba mô hình chính của doanh nghiệp xã hội, bao gồm:

• Doanh nghiệp xã hội phi lợi nhuận: Đây là mô hình hoạt động chủ yếu từ các tổ chức, nhóm tình nguyện, hiệp hội, và trung tâm phục vụ cho người khuyết tật, người sống chung với HIV/AIDS.
• Doanh nghiệp xã hội có lợi nhuận, có định hướng xã hội: Mô hình này hoạt động như một doanh nghiệp thông thường nhưng không đặt nặng vấn đề lợi nhuận mà tập trung vào việc chia sẻ và phát triển các dự án xã hội.
• Doanh nghiệp xã hội không vì lợi nhuận: Đây là những tổ chức do cá nhân hoặc tổ chức thành lập với mục tiêu kết hợp kinh tế và xã hội, thường hoạt động dưới dạng công ty TNHH hoặc công ty cổ phần.

2. Tiêu Chí Doanh Nghiệp Xã Hội

Theo khoản 1 Điều 10 Luật Doanh nghiệp 2020, để được công nhận là doanh nghiệp xã hội, một tổ chức cần phải đáp ứng những tiêu chí sau:

• Được đăng ký thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020.
• Mục tiêu hoạt động nhằm giải quyết vấn đề xã hội và môi trường.
• Sử dụng ít nhất 51% tổng lợi nhuận sau thuế hàng năm để tái đầu tư.

3. Quyền và Nghĩa Vụ của Doanh Nghiệp Xã Hội

Doanh nghiệp xã hội không chỉ có quyền lợi mà còn phải thực hiện những nghĩa vụ nhất định. Dưới đây là quyền và nghĩa vụ của DNXH theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020:

Quyền Của Doanh Nghiệp Xã Hội

• Được cấp giấy phép, chứng chỉ và giấy chứng nhận liên quan đến hoạt động.
• Huy động và nhận tài trợ từ các cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ.
• Duy trì mục tiêu hoạt động xã hội trong suốt quá trình hoạt động.

Nghĩa Vụ Của Doanh Nghiệp Xã Hội

• Không được sử dụng tài trợ cho mục đích khác ngoài chi phí quản lý và hoạt động xã hội đã đăng ký.
• Cần báo cáo cơ quan có thẩm quyền hàng năm về tình hình hoạt động.
• Thông báo cho cơ quan chức năng nếu ngừng hoạt động xã hội hoặc không sử dụng lợi nhuận để tái đầu tư.

4. Trách Nhiệm của Doanh Nghiệp Xã Hội

Theo Điều 3 Nghị định 47/2021/NĐ-CP, doanh nghiệp xã hội có trách nhiệm duy trì các mục tiêu xã hội và mức lợi nhuận để tái đầu tư. Nếu không thực hiện đúng cam kết, doanh nghiệp sẽ phải hoàn lại toàn bộ khoản viện trợ đã nhận.

Trách Nhiệm Cụ Thể

• Duy trì mục tiêu xã hội và môi trường trong suốt quá trình hoạt động.
• Chịu trách nhiệm liên đới về các thiệt hại phát sinh nếu vi phạm các quy định về hoạt động.

5. Điều Kiện Thành Lập Doanh Nghiệp Xã Hội

Để thành lập doanh nghiệp xã hội, cần đảm bảo các điều kiện sau:

Điều Kiện Về Vốn Điều Lệ

Pháp luật không quy định mức vốn điều lệ tối thiểu hay tối đa, nhưng doanh nghiệp phải góp đủ số vốn đã đăng ký trong vòng 90 ngày kể từ khi được cấp giấy chứng nhận.

Điều Kiện Về Trụ Sở Chính

Trụ sở chính của doanh nghiệp phải nằm trên lãnh thổ Việt Nam, có địa chỉ rõ ràng và không được đặt tại căn hộ chung cư hoặc nhà tập thể.

Điều Kiện Về Chủ Thể Thành Lập

• Tổ chức có tư cách pháp nhân hoặc cá nhân từ đủ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự.
• Không thuộc đối tượng bị cấm quản lý và thành lập doanh nghiệp.

Điều Kiện Về Tên Doanh Nghiệp

Tên doanh nghiệp phải bao gồm loại hình doanh nghiệp và tên riêng, có thể bổ sung cụm từ “xã hội” vào tên riêng.

Điều Kiện Về Ngành Nghề Kinh Doanh

Doanh nghiệp được quyền đăng ký các ngành nghề mà pháp luật không cấm, nhưng phải đảm bảo đáp ứng các điều kiện theo quy định.

6. Hồ Sơ, Thủ Tục Thành Lập Doanh Nghiệp Xã Hội

Để thành lập doanh nghiệp xã hội, cá nhân hoặc tổ chức cần chuẩn bị hồ sơ tương ứng với loại hình doanh nghiệp.

Hồ Sơ Cần Chuẩn Bị

• Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp xã hội.
• Điều lệ doanh nghiệp xã hội.
• Danh sách thành viên/cổ đông góp vốn.
• Cam kết thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường.
• Bản sao CMND/CCCD/hộ chiếu của các thành viên.
• Giấy ủy quyền (nếu không phải là đại diện pháp luật).

Nộp Hồ Sơ

Hồ sơ có thể nộp trực tiếp tại Phòng Đăng ký kinh doanh hoặc đăng ký online. Thời gian giải quyết hồ sơ thường là từ 5-7 ngày làm việc.

Kết Quả Nhận Được

Nếu hồ sơ hợp lệ, doanh nghiệp sẽ nhận được giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Nếu không hợp lệ, phòng đăng ký sẽ thông báo rõ lý do và yêu cầu sửa đổi.

Kết Luận

Doanh nghiệp xã hội không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn đóng góp tích cực vào việc giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường. Qua bài viết này, hy vọng bạn đã có cái nhìn rõ hơn về DNXH, từ khái niệm, tiêu chí, quyền và nghĩa vụ, đến điều kiện và thủ tục thành lập. Nếu bạn đang có ý định khởi nghiệp trong lĩnh vực này, hãy ghi nhớ những thông tin trên để có thể bắt đầu một cách thuận lợi và hiệu quả.