Bác sĩ: Nguyễn Thị Thu Sang
Đơn vị Da liễu & Thẩm mỹ da - Bệnh viện Đại học Y dược Buôn Ma Thuột
Bệnh ghẻ ngứa là một trong những tình trạng da liễu phổ biến mà nhiều người có thể gặp phải, không phân biệt độ tuổi. Với sự hướng dẫn của Bác sĩ Da liễu Nguyễn Thị Thu Sang, bài viết này sẽ phân tích chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách phân biệt và điều trị bệnh ghẻ, giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về vấn đề này.
1. NGUYÊN NHÂN CỦA GHẺ NGỨA
Ghẻ là một bệnh lây nhiễm ngoài da do ký sinh trùng Sarcoptes scabiei, thường được gọi là cái ghẻ. Loại ký sinh trùng này sẽ gây ra tình trạng ngứa ngáy khó chịu khi xâm nhập vào lớp da.
2. CĂN NGUYÊN GÂY NÊN TÌNH TRẠNG GHẺ NGỨA
- Ký sinh trùng ghẻ đào hang ở lớp sừng, đẻ trứng tại đó. Sau khoảng 3 ngày, trứng sẽ phát triển thành ký sinh trùng mới.
- Tốc độ sinh sản của cái ghẻ rất nhanh. Trong điều kiện thuận lợi, một cái ghẻ có thể sinh sản ra tới 150 triệu con chỉ trong vòng 3 tháng.
Hình ảnh bệnh ghẻ
Hình ảnh con ghẻ qua kính hiển vi khi ký sinh.
Nguồn lây bệnh ghẻ
Bệnh ghẻ lây lan từ người sang người qua hai con đường chính:
- Trực tiếp: Tiếp xúc thông thường hoặc qua quan hệ tình dục.
- Gián tiếp: Qua đồ vật như giường, chăn, mền, chiếu…
Đặc điểm của cái ghẻ
Cái ghẻ hoạt động chủ yếu vào ban đêm. Khi rời khỏi cơ thể người bệnh, nó sẽ chết trong vòng 3-4 ngày nhưng có thể sống lâu hơn, đặc biệt là ở những bệnh nhân mắc ghẻ Na Uy.
Hình ảnh bệnh ghẻ
Vết cắn do ghẻ cái gây nên trên da người.
3. CHẨN ĐOÁN GHẺ NGỨA ĐƠN GIẢN
Dịch tễ
Một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thấy bạn có khả năng mắc bệnh ghẻ là khi có nhiều người xung quanh cùng bị ngứa.
Lâm sàng
Thời gian ủ bệnh
- Nhiễm lần đầu: Thời gian ủ bệnh từ 2-6 tuần.
- Tái nhiễm: Thời gian ủ bệnh rút ngắn lại chỉ từ 1-3 ngày.
Triệu chứng cơ năng
- Ngứa nhiều vào ban đêm.
- Có nhiều người xung quanh cũng bị ngứa.
- Ngứa nhiều ở vùng da non.
- Mức độ ngứa có thể thay đổi tùy theo cơ địa mỗi người.
Triệu chứng thực thể
- Rãnh ghẻ.
- Mụn nước.
- Sẩn cục (nốt ghẻ).
- Vết xước do cào gãi.
Vị trí thương tổn: Thương tổn thường xuất hiện đối xứng, khắp người (trừ mặt), tập trung ở các vùng da non như kẽ ngón tay, quanh rốn, bụng dưới, mặt trong đùi, và các vị trí khác.
Hình ảnh bệnh ghẻ
Biểu hiện và vị trí của bệnh ghẻ trên da hay xuất hiện.
4. MỘT SỐ CHẨN ĐOÁN KHÁC VỀ GHẺ NGỨA
- Ghẻ nhiễm khuẩn (ghẻ + mụn mủ).
- Ghẻ chàm hóa.
5. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH GHẺ
Nguyên tắc điều trị
- Phát hiện sớm: Để tránh biến chứng và lây lan trong cộng đồng.
- Điều trị đồng thời: Điều trị cho tất cả những người xung quanh bệnh nhân.
- Vệ sinh đồ dùng cá nhân: Quần áo, khăn tắm, khăn trải giường cần được giặt sạch và sấy khô ở nhiệt độ trên 60 độ hoặc luộc nước sôi. Nếu không, nên cất giữ chúng để tránh lây lan.
- Thoa thuốc đúng cách: Thoa thuốc điều trị một lần vào buổi tối sau khi tắm, bôi toàn thân trừ mặt và đầu.
Điều trị cụ thể
Tại chỗ
- D.E.P (diethylphtalat): Dùng để điều trị ghẻ và sẩn ngứa.
- Kem Eurax: Hiệu quả trong điều trị ghẻ và sẩn ngứa.
- Dung dịch hoặc kem Kwell: Chỉ cần bôi 1-2 lần là khỏi.
- Kem permethrin 5%: Bôi và tắm sạch sau 8-12 giờ, lặp lại sau 1 tuần. Hạn chế dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú.
- Kem Benzyl benzoate 10%: Bôi liên tục trong 3-5 ngày.
- Ivermectin: Một lựa chọn khác trong điều trị.
Hình ảnh bệnh ghẻ
Kẽ tay là vị trí hay thường gặp nhất của bệnh ghẻ.
Thuốc toàn thân
- Chống ngứa: Sử dụng kháng histamin như Chlopheniramin 4mg, 2 viên/ngày.
- Vitamin B1, C: Hỗ trợ trong quá trình điều trị.
- Kháng sinh Ampixillin 500mg: Dùng cho trường hợp ghẻ nhiễm khuẩn.
- Đông y: Có thể sử dụng lá đắng hoặc dầu hạt máu chó, nhưng hiệu quả không cao.
6. PHÒNG NGỪA VÀ KHẮC PHỤC BỆNH GHẺ TẠI NHÀ
- Vệ sinh cá nhân: Rửa tay sạch với xà phòng và tắm hàng ngày.
- Khám chuyên khoa: Khi có người xung quanh bị ngứa, nhất là ngứa về đêm.
- Tránh tiếp xúc: Không bắt tay hay giặt đồ chung với người bệnh.
- Vệ sinh đồ dùng cá nhân: Giặt sạch quần áo, khăn tắm, khăn trải giường và áp dụng các biện pháp vệ sinh ở nhiệt độ cao.
- Điều trị sớm: Để tránh lây lan và biến chứng.
Tài liệu tham khảo:
- Arora P, Rudnicka L, Sar-Pomian M, et al. "Scabies: A comprehensive review and current perspectives." Dermatol Ther, 2020.
- Engelman D, Yoshizumi J, Hay RJ, et al. "The 2020 International Alliance for the Control of Scabies Consensus Criteria for the Diagnosis of Scabies." Br J Dermatol, 2020.
- Leung AKC, Lam JM, Leong KF. "Scabies: A Neglected Global Disease." Curr Pediatr Rev, 2020.
- Richards RN. "Scabies: Diagnostic and Therapeutic Update." J Cutan Med Surg, 2021.
Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bệnh ghẻ ngứa, giúp bạn nhận biết và điều trị kịp thời để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
