Trong những năm gần đây, thuốc lá điện tử đã trở thành một trong những sản phẩm gây tranh cãi trong giới y tế và xã hội. Vậy
thuốc lá điện tử là gì và những tác hại của nó đối với sức khỏe con người ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Thuốc lá điện tử là gì?
Thuốc lá điện tử, hay còn được gọi là hệ thống cung cấp nicotine điện tử (Electronic Nicotine Delivery Systems - ENDS), là thiết bị cầm tay sử dụng pin để làm nóng dung dịch điện tử chứa nicotine và các hóa chất khác. Khi được đốt nóng, dung dịch này sẽ tạo ra các hạt khí dung (aerosol) mà người dùng hít vào.
Cấu tạo của thuốc lá điện tử
- Bình chứa dung dịch: Là nơi chứa dung dịch điện tử có nicotine và hương liệu.
- Bộ phận đốt: Làm nóng dung dịch và biến nó thành khí.
- Bộ điều khiển: Giúp điều chỉnh nhiệt độ và hiệu suất của thiết bị.
- Pin: Cung cấp năng lượng cho thiết bị hoạt động.
2. Các loại thuốc lá điện tử
Mặc dù thuốc lá điện tử chưa được phép lưu hành chính thức tại Việt Nam, nhưng trên thị trường hiện có nhiều loại thuốc lá điện tử khác nhau với tên gọi, hình dáng và kích thước đa dạng.
Các loại thuốc lá điện tử phổ biến
- Thuốc lá điện tử sử dụng một lần: Thiết kế giống điếu thuốc. Không thể sạc hay tái nạp, chỉ sử dụng đến khi hết pin hoặc dung dịch.
- Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều lần: Có ống chứa dung dịch điện tử có thể thay thế hoặc nạp lại sau khi sử dụng. Thường có hình dáng giống bút (vape pen).
- Tanks mods: Thiết bị cho phép người dùng điều chỉnh nhiệt độ và thay đổi thành phần dung dịch điện tử.
- Pod-mods: Được thiết kế với phần đầu chứa dung dịch có thể tái nạp hoặc nạp sẵn, thường sử dụng muối nicotine.
3. Tác hại của thuốc lá điện tử
3.1. Tác hại đối với sức khỏe của người hút
(1) Gây nghiện và ảnh hưởng đến hệ thần kinh
Nicotine, thành phần chính trong thuốc lá điện tử, là chất gây nghiện mạnh. Khi hít vào, nicotine có thể vào não chỉ sau 7-10 giây, kích thích sản xuất dopamine, tạo cảm giác sảng khoái. Tuy nhiên, sự lệ thuộc vào nicotine có thể dẫn đến nhiều triệu chứng khó chịu khi ngừng sử dụng, như thèm thuốc, mệt mỏi hay lo âu.
(2) Bệnh lý đường hô hấp
- Viêm tiểu phế quản tắc nghẽn (Popcorn lung): Bệnh hiếm gặp do diacetyl, một hóa chất có trong dung dịch điện tử, gây ra. Các triệu chứng bao gồm ho, thở khò khè và đau ngực.
- Hội chứng tổn thương phổi cấp (EVALI): Liên quan đến việc hút thuốc lá điện tử, với các triệu chứng như khó thở, ho, sốt và đau ngực.
- Bệnh viêm phổi lipoid: Kết quả từ việc hít các hợp chất dầu có trong dung dịch điện tử.
(3) Bệnh lý tim mạch
Nicotine làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Các hóa chất độc hại khác trong khói thuốc lá điện tử cũng góp phần vào nguy cơ này.
(4) Nguy cơ ung thư
Nghiên cứu cho thấy một số hợp chất có trong thuốc lá điện tử có khả năng gây ung thư, tương tự như thuốc lá truyền thống. Nicotine cũng làm tăng nguy cơ này thông qua nhiều cơ chế khác nhau.
(5) Chấn thương
Các thiết bị thuốc lá điện tử có thể gây ra các chấn thương nghiêm trọng, bao gồm bỏng do phát nổ.
3.2. Tác hại đối với người hút thuốc thụ động
Khói thuốc lá điện tử không chỉ ảnh hưởng đến người sử dụng mà còn gây hại cho những người xung quanh. Những người không hút thuốc vẫn có thể tiếp xúc với nicotine và các hợp chất độc hại từ khói thuốc, dẫn đến các triệu chứng như khó thở, kích ứng mắt và nhức đầu.
3.3. Một số tác hại khác
- Nguy cơ phát sinh tệ nạn xã hội: Người sử dụng thuốc lá điện tử có thể dễ dàng pha trộn các chất gây nghiện khác vào dung dịch điện tử.
- Ảnh hưởng đến môi trường: Rác thải từ các thiết bị thuốc lá điện tử gây ô nhiễm môi trường và tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ.
- Chi phí xã hội: Việc sử dụng thuốc lá điện tử gia tăng gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế cho xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững.
4. Nên làm gì để phòng tránh?
Để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng, việc nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá điện tử là rất quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp có thể thực hiện:
- Giáo dục cộng đồng: Tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử qua các phương tiện truyền thông, trường học và tổ chức cộng đồng.
- Chính sách kiểm soát thuốc lá: Thúc đẩy các chính sách nghiêm ngặt hơn về việc sử dụng và quảng cáo thuốc lá điện tử.
- Hỗ trợ cai nghiện: Cung cấp các chương trình hỗ trợ cai nghiện cho những người đã nghiện thuốc lá điện tử.
Kết luận
Thuốc lá điện tử không chỉ gây hại cho người sử dụng mà còn cho cả cộng đồng. Việc hiểu rõ về
thuốc lá điện tử là gì và những tác hại của nó sẽ giúp mỗi người có ý thức hơn trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân và người xung quanh. Hãy cùng nhau hành động để tạo ra một môi trường sống lành mạnh và an toàn hơn cho mọi người.
