Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những quyền lợi cơ bản mà người lao động được hưởng. Theo quy định tại Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, khi ký kết hợp đồng lao động với người lao động, người sử dụng lao động phải tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động đó. Vậy quy định về thời gian tham gia BHXH để được hưởng các chế độ hiện nay như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
1. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.1 Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là người Việt Nam
Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và Nghị định 143/2018/NĐ-CP, các đối tượng bắt buộc tham gia BHXH bao gồm:
- Người lao động có hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc xác định thời hạn.
- Người lao động có hợp đồng lao động theo một công việc nhất định có thời hạn từ 3 tháng đến dưới 12 tháng.
- Người lao động có hợp đồng lao động có thời hạn từ 1 tháng đến dưới 3 tháng.
- Cán bộ, công chức, viên chức.
- Người hoạt động không chuyên trách ở xã/phường/thị trấn.
- Công nhân quốc phòng, công an và người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.
- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp trong quân đội nhân dân, và các đối tượng tương tự.
- Quản lý doanh nghiệp, điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.
- Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Lưu ý: Các đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
1.2 Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam
Theo Nghị định 143/2018/NĐ-CP, người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khi:
- Có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp.
- Có hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng xác định thời hạn từ 1 năm trở lên.
Tuy nhiên, những người di chuyển nội bộ trong doanh nghiệp hoặc đã đủ tuổi nghỉ hưu sẽ không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
2. Thời gian làm việc để đóng BHXH bắt buộc
Người lao động nếu không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì sẽ không phải đóng BHXH cho tháng đó. Thời gian không làm việc này không được tính để hưởng BHXH, trừ trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ thai sản.
Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, nếu người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì cũng không phải đóng BHXH, nhưng vẫn được hưởng quyền lợi BHYT.
3. Quy định về thời gian đóng BHXH để hưởng chế độ BHXH bắt buộc
Người lao động tham gia BHXH bắt buộc sẽ được hưởng 5 chế độ bao gồm: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, chế độ hưu trí và chế độ tử tuất. Để được hưởng các chế độ này, người lao động cần phải đóng BHXH đủ thời gian theo quy định.
3.1 Thời gian đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ ốm đau
Không có quy định cụ thể về thời gian tham gia BHXH bắt buộc để hưởng chế độ ốm đau. Chỉ cần người lao động đang tham gia BHXH bắt buộc.
3.2 Thời gian đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ thai sản
Để được hưởng chế độ thai sản, người lao động phải đáp ứng điều kiện về thời gian tham gia BHXH bắt buộc như sau:
- Phải đóng BHXH đủ từ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi.
- Nếu lao động nữ mang thai cần phải nghỉ việc dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám chữa bệnh có thẩm quyền, cần phải đóng BHXH từ đủ 3 tháng trong 12 tháng trước khi sinh con.
3.3 Thời gian đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Hiện tại chưa có văn bản pháp luật nào quy định thời gian đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Điều kiện hưởng chế độ này phụ thuộc vào thời gian xảy ra tai nạn, mức độ thương tật và địa điểm xảy ra tai nạn.
3.4 Thời gian đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ hưu trí
Người lao động được hưởng lương hưu khi có đủ các điều kiện sau:
- Đủ 20 năm đóng BHXH trở lên.
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật.
Thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu là 20 năm, tương đương với 240 tháng đóng BHXH (bao gồm cả thời gian tham gia BHXH tự nguyện nếu có).
3.5 Thời gian đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ tử tuất
Chế độ tử tuất bao gồm trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất:
- Đối với trợ cấp mai táng: Người lao động hiện đang đóng BHXH hoặc bảo lưu thời gian đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên sẽ được hưởng mức trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người lao động qua đời.
- Đối với trợ cấp tuất: Người lao động đã đóng BHXH đủ 15 năm trở lên nhưng chưa hưởng bảo hiểm xã hội một lần sẽ được hưởng trợ cấp tuất cho thân nhân.
Kết luận
Bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin quan trọng liên quan đến thời gian tham gia và đóng BHXH bắt buộc để hưởng quyền lợi. Việc hiểu rõ về bảo hiểm xã hội giúp người lao động có thể bảo vệ quyền lợi của mình cũng như thực hiện trách nhiệm khi tham gia BHXH.
Để đảm bảo quyền lợi cũng như nghĩa vụ của bản thân, người lao động cần nắm rõ các quy định này và tham gia BHXH đầy đủ. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về BHXH bắt buộc và những chế độ liên quan.
